quốc triều hình luật

Luật Hồng Đức là tên thường gọi thông thườn của cục Quốc triều hình luật hoặc Lê triều hình luật, là cỗ luật đầu tiên trong phòng nước Đại Việt thời Lê sơ hiện tại còn được lưu lưu giữ không thiếu thốn. Do những cỗ luật của những triều đại phong loài kiến nước ta đều mang tên gọi là Quốc triều hình luật nên ở phía trên sử dụng tên thường gọi Luật Hồng Đức thực hiện tên thường gọi mang đến bài bác tuy nhiên nó ko cần là tên thường gọi đầu tiên.

Bạn đang xem: quốc triều hình luật

Nó hoàn toàn có thể xem như là cỗ luật tổ hợp bao hàm nhiều quy phạm pháp lý nằm trong nhiều nghành nghề pháp lý không giống nhau như: Lĩnh vực luật hình sự, luật dân sự, luật tố tụng, luật thơm nhân-gia đình, luật hành chủ yếu,...

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Văn bạn dạng của cục luật này là 1 trong trong mỗi văn tự cổ nhất hiện tại còn được tàng trữ bên trên Viện nghiên cứu và phân tích Hán-Nôm (Hà Nội). Tại phía trên đem nhị bạn dạng in ván tự khắc đều mang tên là Quốc triều hình luật. Bên cạnh đó còn tồn tại một cuốn sách chép tay tuy rằng mang tên gọi là Lê triều hình luật, tuy nhiên nội dung của này lại là bạn dạng sao lại của Quốc triều hình luật (thời Hậu Lê) và chép vô thời hạn trong tương lai.

Trong cơ bạn dạng Quốc triều hình luật đem ký hiệu A.341 là bạn dạng in ván tự khắc hoàn hảo hơn hết và được xem như là văn bạn dạng có mức giá trị nhất. Sở luật vô sách này bao gồm 6 quyển, in ván tự khắc trong giấy bạn dạng, tổng số bao gồm 129 tờ đóng góp cộng đồng trở thành một cuốn. Sách ko ghi thương hiệu người sáng tác, không tồn tại tín hiệu niên đại biên soạn thảo hoặc niên đại in ấn và dán và cũng không tồn tại câu nói. tựa hoặc những chú dẫn không giống. Bìa nguyên vẹn bạn dạng cuốn sách đang được thất lạc, được thay cho thế bởi vì một tờ bìa viết lách 4 chữ Hán là Quốc triều hình luật bởi vì cây bút lông. Nội dung của cục luật này và đã được Phan Huy Chú biên chép lại vô phần Hình luật chí của Lịch triều hiến chương loại chí, tuy nhiên thiếu hụt đối với cuốn sách này 143 điều vô tổng số 722 điều.

Trong số 722 điều của Quốc triều Hình luật thì 200 điều phỏng theo gót luật mái ấm Đường (Đường luật sớ nghị), 17 điều phỏng theo gót luật mái ấm Minh. Bên cạnh đó đem 178 điều cộng đồng chủ đề tuy nhiên Quốc triều Hình luật thể hiện một biện pháp không giống những triều đại Trung Hoa. Đáng để ý nhất là đem 328 điều ko ứng với điều luật này của Trung Quốc cả.^[1]

Từ vào đầu thế kỷ đôi mươi, Quốc triều hình luật và đã được khảo dịch thanh lịch giờ Pháp. Đến năm 1956, nó vừa được dịch thanh lịch quốc ngữ lượt trước tiên (bản dịch của Trường Đại học tập Luật khoa TP. Sài Gòn vì thế Lương Thần Cao Nãi Quang phiên âm, và dịch nghĩa, Nguyễn Sĩ Giác hiệu đính thêm, Vũ Văn Mẫu viết lách câu nói. tựa, mái ấm in Nguyễn Văn Của tạo ra, TP. Sài Gòn, 1956). Gần phía trên, Viện Sử học tập nước ta đang được dịch thuật lại mang đến chuẩn chỉnh xác rộng lớn. (Nhà xuất bạn dạng Pháp lý, Thành Phố Hà Nội - 1991).

Một số học tập fake Pháp, Lúc khảo dịch và nghiên cứu và phân tích nhận định rằng nó mang tên là Lê triều hình luật và nó là Lê triều điều luật được in ấn năm 1777 (Cảnh Hưng loại 38) nhưng mà Phan Huy Chú đang được ghi lại vô Lịch triều hiến chương loại chí sau khoản thời gian bọn họ nghiên cứu và phân tích thiên Hình luật chí vô cuốn sách này của ông rưa rứa bạn dạng chép tay của Quốc triều hình luật. Theo Vũ Văn Mẫu, Quốc triều hình luật được công bố lượt trước tiên trong vòng niên hiệu Hồng Đức (1470-1497) và có lẽ rằng vô thời hạn cuối của niên hiệu này. Ý loài kiến của Vũ Văn Mẫu đa phần phụ thuộc chủ ý của Phan Huy Chú viết lách về sự phát hành bên dưới thời Lê, cỗ Hồng Đức hình luật và câu nói. đề tựa của vua Gia Long triều Nguyễn mang đến cỗ Hoàng Việt quy tắc, vô cơ ông Reviews rất rất cao cỗ luật cổ này và gọi nó là cỗ luật Hồng Đức.

Theo Viện Sử học tập nước ta, Quốc Triều hình luật được khởi thảo kể từ thời Lê Thái Tổ, tiếp sau đó nối tiếp được bổ sung cập nhật bên dưới những triều Lê Thái Tông và Lê Nhân Tông. Tới thời Lê Thánh Tông thì cỗ luật được hoàn hảo.^[2] Các chủ ý này đa phần phụ thuộc Đại Việt sử ký toàn thư với biên chép là năm Thái Hòa loại 7 (1449), vua Lê Nhân Tông đang được bổ sung cập nhật thêm vô cỗ hình luật chương điền sản bao gồm 14 điều. Bên cạnh đó, qua quýt những sử sách không giống và qua quýt những lượt in tự khắc ván (với những điểm không giống nhau về nội dung của những văn bản), những bổ sung cập nhật và tên thường gọi những đơn vị chức năng hành chủ yếu ghi vô cỗ luật v.v hoàn toàn có thể nhận biết cỗ luật này được biên soạn thảo, bổ sung cập nhật, hiệu đính thêm qua không ít đời vua triều Lê.

Bố cục[sửa | sửa mã nguồn]

Quốc triều hình luật vô cuốn sách A.341 đem 13 chương, biên chép vô 6 quyển (5 quyển đem 2 chương/quyển và 1 quyển đem 3 chương), bao gồm 722 điều. Bên cạnh đó, trước lúc cút vô những chương và điều thì Quốc triều hình luật còn tồn tại những đồ gia dụng biểu quy tấp tểnh về những hạng nhằm tang và tang phục, độ dài rộng và những hình cụ (roi, trượng, gông, chạc Fe v.v).

Bố trí rõ ràng như sau:^[3]

1. Chương Danh lệ: 49 điều quy tấp tểnh về những yếu tố cơ bạn dạng đem đặc điểm phân bổ nội dung những chương điều không giống (quy tấp tểnh về thập ác, ngũ hình, chén bát nghị, chuộc tội bởi vì chi phí v.v)
2. Chương Vệ cấm: 47 điều quy tấp tểnh về sự đảm bảo an toàn cung cấm, kinh trở thành và những tội về cấm vệ.
3. Chương Vi chế: 144 điều quy tấp tểnh về hình trừng trị cho những hành động sai ngược của quan tiền lại, những tội về công tác.
4. Chương Quân chính: 43 điều quy tấp tểnh về việc trừng trị những hành động sai ngược của tướng tá, sĩ, những tội quân sự chiến lược.
5. Chương Hộ hôn: 58 điều quy tấp tểnh về hộ tịch, hộ khẩu, thơm nhân-gia đình và những tội phạm trong những nghành nghề này.
6. Chương Điền sản: 59 điều, vô cơ 32 điều ban sơ và 27 điều bổ sung cập nhật sau (14 điều về điền sản mới nhất gia tăng, 4 điều về luật mùi hương hỏa, 9 điều về châm chước bổ sung cập nhật luật mùi hương hỏa) quy tấp tểnh về ruộng khu đất, quá kế tiếp, mùi hương hỏa và những tội phạm vô nghành nghề này.
7. Chương Thông gian: 10 điều quy tấp tểnh về những tội phạm dục tình.
8. Chương Đạo tặc: 54 điều quy tấp tểnh về những tội ăn cướp, giết thịt người và một trong những tội chủ yếu trị như phản nước kinh hoảng vua.
9. Chương Đấu tụng: 50 điều quy tấp tểnh về những group tội tấn công nhau (ẩu đả) và những tội vu cáo, nhục mạ v.v
10. Chương Trá ngụy: 38 điều quy tấp tểnh những tội hàng fake, lừa bịp.
11. Chương Tạp luật: 92 điều quy tấp tểnh về những tội ko với mọi group tội danh bên trên phía trên.
12. Chương Sở vong: 13 điều quy tấp tểnh về sự bắt tội phạm chạy trốn và những tội nằm trong nghành nghề này.
13. Chương Đoán ngục: 65 điều quy tấp tểnh về sự xử án, giam cầm can phạm và những tội phạm vô nghành nghề này.

Hai chương cuối này đang được đem một trong những quy tấp tểnh về tố tụng, tuy nhiên ko hoàn hảo.

Các quy tấp tểnh dân sự[sửa | sửa mã nguồn]

Trong cỗ luật Hồng Đức, những mối liên hệ dân sự được kể cho tới tối đa là những nghành nghề như: mối liên hệ chiếm hữu, mối liên hệ ăn ý đồng và quá kế tiếp ruộng khu đất.

Sở hữu và ăn ý đồng[sửa | sửa mã nguồn]

Bộ luật Hồng Đức đang được phản ánh nhị cơ chế chiếm hữu ruộng khu đất vô thời kỳ phong loài kiến là: chiếm hữu giang san (ruộng công/ công điền/công thổ) và chiếm hữu cá nhân (ruộng tư/tư điền/tư thổ).

Trong cỗ luật Hồng Đức, vì thế đang được đem cơ chế lộc điền-công điền kha khá toàn vẹn về yếu tố ruộng khu đất công nên vô cỗ luật này quyền chiếm hữu giang san về ruộng khu đất chỉ được thể hiện tại trở thành những chế tài vận dụng so với những hành động vi phạm cơ chế dùng ruộng khu đất công như: ko được phân phối ruộng khu đất công (điều 342), ko được cướp ruộng khu đất công quá giới hạn trong mức (điều 343), ko được trao bậy ruộng khu đất công đang được kí thác cho những người không giống (điều 344), cấm thực hiện sai quy tấp tểnh phân cung cấp ruộng khu đất công (điều 347), ko nhằm bỏ phí ruộng khu đất công (điều 350), cấm phát triển thành ruộng khu đất công trở thành tư (điều 353), ko được ẩn lậu nhằm trốn thuế (điều 345) v.v

Bên cạnh cơ việc bảo lãnh quyền chiếm hữu tư nhân/ ăn ý đồng về ruộng khu đất tư cũng rất được quy xác định rõ ràng. Chẳng hạn, cấm xâm lấn ruộng khu đất của những người không giống (điều 357), cấm tá điền giành giật ruộng khu đất của công ty (điều 356), cấm ức hiếp để sở hữ ruộng khu đất của những người không giống (điều 355) v.v

Qua một trong những quy tấp tểnh bên trên, hoàn toàn có thể thấy cỗ luật đang được kiểm soát và điều chỉnh thân phụ loại ăn ý đồng về ruộng đất:

Mua phân phối ruộng đất

Cầm cố ruộng đất

Thuê mướn ruộng đất

Về kiểu dáng, những ăn ý đồng thông thường phải tạo trở thành văn tự động Một trong những mặt mũi nhập cuộc ăn ý đồng với việc xác thực của quan tiền viên đem thẩm quyền.

Thừa kế[sửa | sửa mã nguồn]

Trong nghành nghề quá kế tiếp, ý kiến của những mái ấm thực hiện luật Đại Việt thời Lê khá thân mật với những ý kiến tiến bộ về quá kế tiếp. Cụ thể: Khi phụ thân u còn sinh sống, ko đột biến những mối liên hệ về quá kế tiếp nhằm mục tiêu đảm bảo an toàn và giữ lại sự vĩnh cửu của mái ấm gia đình, dòng tộc. Thứ nhị là những mối liên hệ quá kế tiếp theo gót chúc thư (các điều 354, 388) và quá kế tiếp ko chúc thư (thừa kế tiếp theo gót luật) với những điều 374-377, 380, 388. Điểm xứng đáng để ý vô cỗ luật Hồng Đức, người phụ nữ đem quyền quá kế tiếp ngang bởi vì với những người con cái trai(trong tình huống người đàn ông trưởng thất lạc hoặc bị tiêu diệt trước cơ - Xem thêm thắt Lịch Triều Hiến Chương Loại chí -Tập 2 - Hình Luật Chí). Đây là 1 trong điểm tiến thủ cỗ ko thể thấy ở những cỗ luật phong loài kiến không giống. Thứ thân phụ, cỗ luật đang được phân tấp tểnh về xuất xứ gia tài của phu nhân ông xã, bao gồm có: gia tài riêng rẽ của từng người và gia tài cộng đồng của tất cả nhị phu nhân ông xã. Việc phân tấp tểnh này góp thêm phần xác lập việc phân loại quá kế tiếp cho những con cái Lúc phụ thân u đang được bị tiêu diệt hoặc phân chia gia tài mang đến mặt mũi còn sinh sống nếu như 1 trong những nhị phu nhân hoặc ông xã bị tiêu diệt trước. Thừa kế tiếp đó là điểm nổi trội nhất của pháp luật triều hau le

Trách nhiệm dân sự[sửa | sửa mã nguồn]

Luật Hồng Đức cũng quy tấp tểnh trách cứ nhiệm dân sự của những mặt mũi nhập cuộc mối liên hệ, với những nội dung khá ngặt nghèo, rõ ràng. Bên cạnh những nội qui bên trên trẻ nhỏ cũng rất cần được chở che tận tường và dạy dỗ quan trọng với 3 chi phí chí:

• 1. Không bạo lực
• 2. Không tấn công đập
• 3. giáo dục và đào tạo chất lượng.

Với 3 tiêu chuẩn bên trên nhằm người dân biết giang san rất rất quan hoài cho tới trẻ nhỏ bởi vì trẻ nhỏ là sau này của tổ quốc là cột trụ của quê nhà.

Các quy đánh giá sự[sửa | sửa mã nguồn]

Các lý lẽ công ty đạo[sửa | sửa mã nguồn]

Hình luật là nội dung trọng yếu hèn và đem đặc điểm chủ yếu, bao quấn toàn cỗ nội dung của cục luật. Các lý lẽ hình sự đa phần của chính nó là:

• Vô luật bất trở thành hình (điều 642, 683, 685, 708, 722): vô cơ quy tấp tểnh chỉ khép tội Lúc vô cỗ luật đem quy tấp tểnh, ko thêm thắt bớt tội danh, vận dụng trúng hình trừng trị đang được quy tấp tểnh và nó là tương tự động như trong những cỗ luật hình sự tiến bộ.
• Chiếu cố (điều 1, 3-5, 8, 10, 16, 17, 680): vô cơ quy tấp tểnh những chiếu cố so với vị thế xã hội, tuổi thọ (trẻ em và người già cả cả), tật nguyền, phụ phái đẹp v.v
• Chuộc tội bởi vì chi phí (điều 6, 16, 21, 22, 24): so với những tội danh như trượng, biếm, đồ gia dụng, khao đinh, tang thất phụ, lưu, tử, mến chữ. Tuy nhiên những tội thập ác (mười tội hết sức nguy khốn mang đến chủ yếu quyền) và tội tấn công roi vọt (có đặc điểm răn đe, giáo dục) ko mang đến chuộc.
• Trách nhiệm hình sự (điều 16, 35, 38, 411, 412): vô cơ kể cho tới quy tấp tểnh về tuổi hạc phụ trách hình sự và việc phụ trách hình sự thay cho cho những người không giống.
• Miễn, hạn chế trách cứ nhiệm hình sự (điều 18, 19, 450, 499, 553): vô cơ quy tấp tểnh về miễn, hạn chế trách cứ nhiệm hình sự trong những tình huống như tự động vệ quang minh chính đại, hiện tượng khẩn cung cấp, hiện tượng bất khả kháng, thực hiện khẩu lệnh, tự động thú (trừ thập ác, giết thịt người).
• Thưởng người tố giác, trừng trị người che giấu quanh (điều 25, 39, 411, 504)

Tội phạm[sửa | sửa mã nguồn]

• Phân loại theo như hình trừng trị (ngũ hình và những hình trừng trị khác)
• Theo sự vô ý hoặc cố ý phạm tội
• Theo thủ đoạn tội phạm và hành động phạm tội
• Tính hóa học đồng phạm

Các group tội cụ thể[sửa | sửa mã nguồn]

• Thập ác: Là 10 trọng tội nguy khốn nhất như:
  • Các tội tương quan cho tới vương vãi quyền: mưu đồ phản, mưu đồ đại nghịch ngợm (điều 2, 411), mưu đồ các bạn (phản bội tổ quốc-điều 412), đại bất kính (430, 431).
  • Các tội tương quan cho tới mối liên hệ thơm nhân-gia đình: ác nghịch ngợm (điều 416), bất hiếu (nhiều điều, ví dụ điển hình điều 475), bất mục, vô nghĩa, nội loàn.
  • Tội tương quan cho tới tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp số 1 của Nho giáo: bất đạo (420 và 421).
• Các group tội phạm khác: bao hàm những tội tương quan tới việc an toàn và tin cậy thân thích thể của vua, nghi ngại lễ cung đình, xâm phạm trật tự động công nằm trong, quản lý và vận hành hành chủ yếu, thể thức nghi ngại lễ triều đình, xâm phạm tính mạng con người, mức độ khong

, danh dự và phẩm giá nhân loại, những tội xâm phạm bình an vương quốc, trật tự động an toàn và tin cậy xã hội, những tội phạm quân sự chiến lược, xâm phạm cơ chế chiếm hữu ruộng khu đất, xâm phạm cơ chế thơm nhân-gia đình, những tội dục tình, những tội xâm phạm cơ chế tư pháp v.v

Hình phạt[sửa | sửa mã nguồn]

Quan niệm về hình trừng trị vô cỗ luật khá cụ thể tuy nhiên cứng nhắc với sườn hình trừng trị thông thường là thắt chặt và cố định, tuy rằng rằng đem tính cho tới những tình tiết tăng nặng trĩu hoặc hạn chế nhẹ nhõm (điều 41).

Các hình trừng trị rõ ràng đem ngũ hình và những hình trừng trị không giống.

Ngũ hình[sửa | sửa mã nguồn]

Ngũ hình được quy tấp tểnh bên trên điều 1 và gồm những: xuy, trượng, đồ gia dụng, lưu, tử.

• Xuy (đánh bởi vì roi) đem 5 bậc: 10, đôi mươi, 30, 40, 50 roi vọt, hoàn toàn có thể kèm cặp trừng trị chi phí và biếm chức, vận dụng cả mang đến nam giới và phái đẹp.
• Trượng (đánh bởi vì gậy) cũng có thể có 5 bậc: 60, 70, 80, 90 và 100 trượng, chỉ vận dụng mang đến nam giới.
• Đồ đem 3 bậc là:
  • Dịch đinh kèm cặp 80 trượng mang đến nam giới và dịch phụ kèm cặp 50 roi vọt mang đến phái đẹp. Dịch đinh/dịch phụ có không ít hạng là:
    • Thuộc đinh: phục dịch ở những viện (dành mang đến quan tiền chức đem tội)
    • Quân đinh: phục dịch ở những sảnh
    • Khao đinh: phục dịch ở vô trại lính
    • Xã đinh: phục dịch ở những xã (dành mang đến thông thường dân nam giới đem tội)
    • Thứ phụ: phục dịch việc làm ở thôn (dành mang đến thông thường dân phái đẹp đem tội)
    • Viên phụ: thực hiện những việc làm vô vườn và tấn công 10 roi vọt (dành mang đến vo quan)
    • Tang thất phụ: phục dịch ở những điểm nuôi tằm, nếu như tội phạm nặng
  • Tượng phường binh (quét dọn chuồng voi kèm cặp 80 trượng và mến 2 chữ vô mặt) mang đến nam giới và xuy thất tỳ (nấu cơm trắng nuôi quân kèm cặp 50 roi vọt và mến 2 chữ vô cổ) mang đến phái đẹp.
  • Chủng điền binh (lính làm việc ở bốt điền trong phòng nước kèm cặp 80 trượng và mến vô cổ 4 chữ, cần treo xiềng) mang đến nam giới và thung thất tỳ (xay thóc giã gạo trong những kho thóc thuế trong phòng nước kèm cặp 50 roi vọt và mến vô cổ 4 chữ) mang đến phái đẹp.
• Lưu tức lưu hành hạ cút điểm xa thẳm, đem 3 bậc là:
  • Lưu cận châu, hành hạ đi làm việc việc nặng trĩu ở Nghệ An với hình trừng trị phụ là mến vô mặt mũi 6 chữ, tấn công 90 trượng, treo xiềng giành riêng cho nam giới và tấn công 50 roi vọt mang đến phái đẹp.
  • Lưu nước ngoài châu: Lưu hành hạ cho tới Ba Chính, Quảng Bình. Phụ hình đem 90 trượng, mến 8 chữ vô mặt mũi, treo xiềng 2 vòng giành riêng cho nam giới và tấn công 50 roi vọt mang đến phái đẹp.
  • Lưu viễn châu: hành hạ cút Cao bằng phẳng. Phụ hình bao gồm 100 trượng, mến 10 chữ vô mặt mũi, treo xiềng 3 vòng mang đến nam giới, tấn công 50 roi vọt mang đến phái đẹp.
• Tử (giết chết) đem 3 bậc là:
  • Trảm cả nhà
  • Giảo (thắt cổ), trảm (chém đầu)
  • Khiêu (chém bêu đầu)
  • Lăng trì (tùng xẻo) tức xẻo từng từng miếng thịt rồi phẫu thuật bụng, moi ruột cho tới bị tiêu diệt, tiếp theo sau còn bị hạn chế tách tay chân và bẻ gãy không còn xương, tiếp sau đó rước chôn lấp

Các hình trừng trị khác[sửa | sửa mã nguồn]

Ngoài ngũ hình, luật Hồng Đức còn vận dụng những hình trừng trị không giống như:

• Biếm tư (điều 27, 46) bao hàm những bậc từ là 1 cho tới 5 tư tuy nhiên đem quy tấp tểnh mang đến chuộc tội biếm bởi vì chi phí theo gót điều 22. Biếm tư hoàn toàn có thể được hiểu như 1 kiểu dáng thực hiện hạ thấp tư cơ hội của những người bị trừng trị. Bên cạnh đó người bị trừng trị biếm tư còn cần chịu đựng hình trừng trị tấn công roi vọt (xuy hoặc trượng).
• Phạt chi phí (điều 26) đem 3 bậc: 300-500 quan tiền, 60-200 quan tiền và 5-50 quan tiền. Bên cạnh đó còn tồn tại quy tấp tểnh về chi phí bồi thông thường tang vật (điều 28), chi phí đền rồng mạng (điều 29).
• Tịch thu gia tài đem 2 bậc là tịch kí toàn cỗ tài sản (nặng theo gót điều 426, 430) và tịch kí 1 phần gia tài (nhẹ, những điều 88, 523)
• Thích chữ vô cổ hoặc mặt: Được vận dụng như thể hình trừng trị phụ so với những tội lưu, đồ gia dụng, trượng, xuy.
• Xung phu nhân con cái thực hiện nô tỳ. Chỉ vận dụng so với những tội mưu đồ phản, mưu đồ đại nghịch ngợm, mưu đồ các bạn vô thập ác (điều 411, 412).

Các quy tấp tểnh vô thơm nhân-gia đình[sửa | sửa mã nguồn]

Các lý lẽ cơ bạn dạng vô nghành nghề hôn nhân gia đình của cục luật là: hôn nhân gia đình ko tự tại, nhiều thê và xác lập cơ chế mái ấm gia đình gia trưởng. Nó thể hiện tại lễ nghĩa Nho giáo, trật tự động xã hội-gia đình phong loài kiến, song vẫn đang còn một trong những điểm tiến thủ cỗ.

Hôn nhân[sửa | sửa mã nguồn]

Trong nghành nghề hôn nhân gia đình, cỗ luật đang được kiểm soát và điều chỉnh những mối liên hệ như kết duyên, hoàn thành hôn nhân gia đình (do bị tiêu diệt hoặc ly hôn).

Kết hôn[sửa | sửa mã nguồn]

Trong mối liên hệ kết duyên, luật quy tấp tểnh những ĐK nhằm hoàn toàn có thể kết duyên là: đem sự đồng ý của phụ thân u (điều 314), ko được kết duyên trong những người vô bọn họ sản phẩm thân thích mến (điều 319), cấm kết duyên Lúc đang xuất hiện tang phụ thân, u hoặc ông xã (điều 317), cấm kết duyên Lúc ông, bà, phụ thân hoặc u hiện nay đang bị kìm hãm, tù tội (điều 318), cấm anh (em) lấy phu nhân góa của em (anh), trò lấy phu nhân góa của thầy (điều 324), với một trong những quy tấp tểnh không giống trong những điều 316, 323, 334, 338, 339. Tuy nhiên,Quốc triều hình luật ko quy tấp tểnh tuổi hạc kết duyên, tuy nhiên vô Thiên Nam dư hạ luyện (phần lệ Hồng Đức thơm giá) đem viết: "Con trai 18 tuổi hạc, phụ nữ 16 tuổi hạc mới nhất hoàn toàn có thể trở thành hôn", có lẽ rằng là vì đang được tồn bên trên một văn bạn dạng không giống nằm trong thời quy tấp tểnh về điều này. Luật Hồng Đức cũng quy tấp tểnh về kiểu dáng và giấy tờ thủ tục kết duyên như đính ước và trở thành thơm (các điều 314, 315, 322). Lưu ý là Quốc triều hình luật luật đã cho thấy cuộc hôn nhân gia đình có mức giá trị pháp luật kể từ sau lễ đính ước. Ví dụ điều 315 quy định: Gả phụ nữ đã nhận được đồ gia dụng sính nghi và lại thôi ko gả nữa thì cần trừng trị 80 trượng...Còn người phụ nữ cần gả cho những người chất vấn trước. Tuy nhiên, nếu như vô thời hạn kể từ lễ đính ước cho tới Lúc trở thành thơm nhưng mà 1 trong những nhị bị đơn ác tật hoặc tội phạm thì mặt mũi cơ đem quyền kể từ thơm.

Xem thêm: hình xăm hoa

Chấm dứt thơm nhân[sửa | sửa mã nguồn]

Luật Quốc triều hình luật quy tấp tểnh những tình huống hoàn thành hôn nhân gia đình là: 1 trong những nhị người đang được bị tiêu diệt hoặc ly thơm.

Về tình huống hoàn thành hôn nhân gia đình vì thế 1 trong những nhị người đang được bị tiêu diệt cần thiết Note là mối liên hệ hôn nhân gia đình chỉ thực sự hoàn thành ngay lập tức nếu như người bị tiêu diệt là phu nhân, còn trong trường hợp là ông xã bị tiêu diệt thì nó chỉ hoàn thành sau khoản thời gian mãn tang. Quy tấp tểnh này được đề ra một cơ hội con gián tiếp trong những điều 2 và 320.

Về tình huống ly thơm đem thân phụ group sau:

1. Buộc cần ly thơm (các điều 317, 318, 323, 324, 334) vì thế hôn nhân gia đình đang được vi phạm những quy tấp tểnh cấm kết duyên.
2. Ly thơm vì thế lỗi của những người vợ: Điều 310 quy tấp tểnh người ông xã cần ly thơm Lúc người phu nhân phạm cần điều nghĩa tuyệt (đoạn tuyệt không còn ân đức phu nhân chồng) như: ko con cái, ghen ghét tuông, ác tật (mắc những căn bệnh như phong, hủi), dâm đãng, ko kính phụ thân u, lắm câu nói., trộm cắp.
3. Ly thơm vì thế lỗi của những người chồng: Điều 308 quy định: "Phàm ông xã đang được vứt lửng phu nhân 5 mon ko di chuyển (vợ được trình với quan tiền trực thuộc và xã quan tiền thực hiện chứng) thì thất lạc vợ". Quy tấp tểnh như thế quyền lợi và nghĩa vụ của những người phụ phái đẹp và đã được đảm bảo an toàn và cần thiết rộng lớn nó cũng trở nên hạ tầng nhằm người ông xã cần tiến hành chất lượng nhiệm vụ của tớ so với phu nhân, với mái ấm gia đình. Đây là quy tấp tểnh nổi trội phản ánh tính phát minh trong phòng thực hiện luật nhằm mục tiêu giữ lại trật tự động ổn định tấp tểnh vô mái ấm gia đình.

Quan hệ gia đình[sửa | sửa mã nguồn]

Trong nghành nghề mối liên hệ mái ấm gia đình, cỗ luật đang được kiểm soát và điều chỉnh những mối liên hệ như mối liên hệ nhân thân thích thân phu nhân và ông xã, thân thích phụ thân u và con cháu, Một trong những thân thích nằm trong không giống (vợ cả-vợ lẽ, anh-chị-em, phụ thân mẹ-con nuôi, tầm quan trọng của những người tôn trưởng tức trưởng họ).

• Quan hệ vợ-chồng: Phong tục luyện quán và lễ nghĩa Nho giáo đang được kiểm soát và điều chỉnh mối liên hệ vợ-chồng, song Quốc triều hình luật cũng có thể có những quy tấp tểnh nhằm mục tiêu kiểm soát và điều chỉnh những quyền và nhiệm vụ nhân thân thích như: Nghĩa vụ cần cộng đồng sinh sống bên trên một điểm và cần đem trách cứ nhiệm cùng nhau (các điều 321 và 308, 309), ko được bạc đãi phu nhân (điều 482), nhiệm vụ trung thành (điều 401, 405), nhiệm vụ nhằm tang nhau (các điều 2, 7).
• Quan hệ phụ thân mẹ-con cái: Đề cập cho tới những nhiệm vụ và quyền nhân thân thích của con cháu, gồm những: nhiệm vụ cần vâng câu nói. và phụng chăm sóc phụ thân u, các cụ (khoản 7 điều 2), nhiệm vụ chịu đựng tội roi vọt, trượng thay cho mang đến các cụ, phụ thân u (điều 38), nhiệm vụ ko được kiện tụng ông bà-cha u (điều 511), nhiệm vụ che giấu quanh tội mang đến các cụ, phụ thân u (các điều 9, 504), nước ngoài trừ tình huống phụ thân u hoặc các cụ phạm những tội mưu đồ phản, mưu đồ đại nghịch ngợm, phụ thân u nuôi giết thịt con cái đẻ hoặc u đẻ-mẹ kế tiếp giết thịt phụ thân thì được luật lệ cáo giác và nhiệm vụ nhằm tang ông bà-cha u (điều 2).
• Quan hệ nhân thân thích khác: Đề cập cho tới mối liên hệ thân thích phu nhân cả-vợ lẽ (các điều 309, 481, 483, 484) và mái ấm ông xã, anh-chị-em (các điều 487, 512), nuôi con cái nuôi (các điều 380, 381, 506) và tầm quan trọng của những người trưởng bọn họ (điều 35).

Trong mối liên hệ phu nhân cả-vợ lẽ thì ngoài các quy tấp tểnh về những nhiệm vụ của mình với ông xã và mái ấm ông xã thì bọn họ cũng cần vâng lệnh trật tự động thê thiếp và phu nhân cả phát biểu cộng đồng được ưu tiên rộng lớn. Về mối liên hệ anh-chị-em thì người anh trưởng đem quyền và nhiệm vụ so với những em, nhất là lúc phụ thân u đang được bị tiêu diệt, mặt khác cũng đảm bảo an toàn sự hòa thuận vô mái ấm gia đình (phạt nặng trĩu tấn công lộn, kiện tụng nhau). Việc nhận nuôi con cái nuôi cần được lập trở thành văn bạn dạng và cần cư xử như con cái đẻ rưa rứa ngược lại, con cái nuôi cần đem nhiệm vụ như con cái đẻ so với phụ thân u nuôi.

Các quy tấp tểnh tố tụng[sửa | sửa mã nguồn]

Mặc cho dù ko được tách bạch đi ra trở thành những chương riêng rẽ rẽ, tuy nhiên Quốc triều hình luật đang được thể hiện tại một trong những định nghĩa của luật tố tụng tiến bộ như:

• Thẩm quyền và trình tự động tố tụng của những cung cấp tổ chức chính quyền (điều 672)
• Thủ tục tố tụng (phần rộng lớn của nhị chương cuối) như đơn kiện- đơn cáo giác (các điều 508, 513, 698), giấy tờ thủ tục tra khảo (các điều 546, 660, 665, 667, 668, 714, 716), giấy tờ thủ tục xử án (các điều 671, 709), cách thức xử án (các điều 670, 683, 686, 708, 714, 720, 722), giấy tờ thủ tục bắt người (các điều 646, 658, 659, 663, 676, 680, 701-704).

Qui phạm pháp lý vô Sở luật Hồng Đức[sửa | sửa mã nguồn]

1. Đa phần những qui phạm pháp lý vô Sở luật Hồng Đức được xây đắp theo gót cách thức xuất hiện tại không thiếu thốn cả thân phụ thành phần là giả thiết, quy tấp tểnh và chế tài thẳng.

Ví dụ Điều 585: "Trâu của 2 mái ấm tấn công nhau, con cái này bị tiêu diệt thì 2 mái ấm nằm trong ăn thịt, con cái này sinh sống thì 2 mái ấm nằm trong cày, ngược luật thì tiếp tục xử trừng trị 80 trượng.".

Trong đó: Trâu của 2 mái ấm tấn công nhau là thành phần fake định; con cái này bị tiêu diệt thì 2 mái ấm nằm trong ăn thịt, con cái này sinh sống thì 2 mái ấm nằm trong cày là thành phần quy định; ngược luật thì tiếp tục xử trừng trị 80 trượng là thành phần chế tài.

Điều 89: "Trước sau ngày nhà vua đăng vương một mon, cấm những nhà tại vô kinh trở thành cử hành việc tang, người này phạm cần thì trừng trị 50 roi vọt, biếm một tư".

Trong đó: Trước sau ngày nhà vua đăng vương một mon là thành phần fake định; cấm những nhà tại vô kinh trở thành cử hành việc tang là thành phần quy định; ngược luật thì tiếp tục xử trừng trị 50 roi vọt, biếm một tư là thành phần chế tài.

Với cơ hội tế bào miêu tả hành động vi phạm pháp lý và chế tài so với cửa hàng tiến hành hành động cơ rõ nét như thế, người dân tiếp tục hiểu rằng hành động này nên thực hiện, hành động này nên rời, tạo ra ĐK nhằm toàn thể từng đẳng cấp dân chúng hiểu luật. Quan xử án cũng hiểu rằng cần được xử ra sao.

2. Có nhiều qui phạm vô Sở luật Hồng Đức tế bào miêu tả cộc một trường hợp rõ ràng. Như vậy khiến cho qui phạm trở thành rõ nét với những người dân.

Ví dụ Điều 393: "Người phụ thân lấy phu nhân trước sinh được một đàn ông, phần mùi hương hoả đang được kí thác mang đến giữ; tuy nhiên người đàn ông ấy lại chỉ sinh được một người con cái gái; nhưng mà phụ thân đem phu nhân lẽ hoặc cô hầu lại sinh được một đàn ông tuy nhiên lại bị cố tật, người đàn ông cố tật ấy sinh được con cháu trai, thì ruộng khu đất mùi hương hoả cần kí thác cho những người con cháu trai con cái kẻ cố tật, nhằm trầm trồ rằng dòng tộc ko thể nhằm tuyệt".

Hoặc Điều 395: "Cha u sinh được nhị đàn ông, người đàn ông trưởng chỉ sinh phụ nữ, con cái loại lại sở hữu đàn ông thì phần mùi hương hỏa kí thác mang đến đàn ông người con cái thứ; tuy nhiên đàn ông người con cái loại chỉ sinh con cháu gái thì phần mùi hương hỏa trước cơ lại cần kí thác trả mang đến phụ nữ người con cái trưởng".

Ưu điểm của cơ hội quy tấp tểnh cộc gọn gàng một trường hợp, ngoài các việc dễ dàng nằm trong, dễ dàng ghi nhớ, dễ dàng áp dụng còn đã cho thấy từ 1 yếu tố pháp luật khá phức tạp và đã được trả hóa trở thành một trường hợp rất rất giản dị và đơn giản.

3. Sở luật Hồng Đức đem cơ hội quy tấp tểnh chế tài bên dưới dạng chế tài thắt chặt và cố định. Với từng một vi phạm rõ ràng thì mang trong mình một hình trừng trị rõ ràng tương ứng; cường độ tăng nặng trĩu hoặc hạn chế nhẹ nhõm cũng rất được quy tấp tểnh ngay lập tức tiếp sau đó một cơ hội rõ ràng, rõ nét.

Ví dụ Điều 466: "Đánh gãy răng, sứt mẻ tai mũi, chột 1 đôi mắt, gãy ngón chân, ngón tay, giập xương, hoặc lấy nước sôi, lửa thực hiện người bị thương và rụng tóc, thì xử tội đồ gia dụng thực hiện khao đinh. Lấy đồ gia dụng dơ dáy ném vô đầu mặt mũi người tao thì xử biếm 2 tư; sập vô mồm mũi thì biếm 3 tư. Đánh gãy 2 răng, 2 ngón tay trở lên trên thì xử tội đồ gia dụng thực hiện tượng phường binh. Lấy gươm giáo đâm chém người, dẫu ko trúng cũng cần lưu cút châu ngay sát (người quyền quý và cao sang tội phạm thì xử tội biếm). Nếu đâm chém bị thương và thực hiện đứt gân, chột 2 đôi mắt, đoạ bầu thì xử tội lưu cút châu xa thẳm. Nếu trong lúc đương xét chất vấn, người bị thương lại phục hồi, thì tội nhân được hạn chế tội 2 bậc. Nếu tấn công bị thương 2 người trở lên trên và nhân bị thương nhưng mà trở thành cố tật, hoặc tấn công đứt lưỡi, huỷ hoại âm, dương vật đều xử tội giảo; và cần đền rồng chi phí tổn hại như lệ tấp tểnh. Với chế tài thắt chặt và cố định này, nó đang được đáp ứng tính đúng đắn trong những công việc vận dụng luật của những ban ngành Nhà nước, tránh khỏi sự tuỳ tiện trong những công việc vận dụng luật".

Việc xây đắp những chế tài thắt chặt và cố định vô Sở luật Hồng Đức ở một chừng đỗi chắc chắn rất rất thuận tiện mang đến việc vận dụng, và đem ưu thế là tránh khỏi sự tùy tiện trong những công việc vận dụng.

4. Trong Sở luật Hồng Đức từ 1 sự khiếu nại hoặc vụ việc, mái ấm thực hiện luật lường tính những yếu tố đột biến xung xung quanh vụ việc cơ.

Ví dụ Điều 234: "Những quan tiền coi quân team ở những trấn, lộ hoặc thị trấn với mọi quan tiền viên trong những viên những viện, di chuyển giao ước cùng nhau, mưu đồ thao tác làm việc phản nghịch ngợm, nhưng mà quan tiền ty cai quản giám chẳng lưu tâm đánh giá, hoặc dung túng giấu quanh giếm ko tâu lên, thì nằm trong với những người phản nghịch ngợm và một tội; nếu như đang được tâu lên và lại ngầm sai người báo mang đến kẻ phản nghịch ngợm biết thì tội cũng như vậy. Nếu vì như thế tâu lên ko lưu giữ kín kẽ khiến cho kẻ phản nghịch ngợm biết thì viên quan tiền tâu được hạn chế tội 1 bậc. Nếu việc mưu đồ phản nghịch ngợm đang được lộ, việc tàn ác đang được rõ ràng, nhưng mà quan tiền giám ko xét tình thế nhưng mà lung bắt và tâu lên, thì bị tội như tội đồng mưu; nếu như việc mưu đồ phản ko lộ thì được hạn chế nhẹ nhõm nhị bậc."^[4]

So sánh[sửa | sửa mã nguồn]

Giống giống như các cỗ luật phong loài kiến không giống, luật Hồng Đức thể hiện tại rõ ràng thực chất giai cung cấp của chính nó. Mục chi phí số 1 của chính nó là nhằm đảm bảo an toàn uy quyền, vị thế và quyền lợi và nghĩa vụ của giai cung cấp phong loài kiến, gia tăng trật tự động xã hội và mái ấm gia đình gia trưởng phong loài kiến. Nó là sự việc pháp điển hóa tư tưởng chủ yếu trị và đạo đức nghề nghiệp Nho giáo. Dù thế, ko thể lắc đầu những điểm rực rỡ và tiến thủ cỗ của chính nó.

Luật Trung Hoa[sửa | sửa mã nguồn]

Luật Hồng Đức tiếp thụ nhiều trở thành tựu lập pháp của Trung Hoa, chịu đựng tác động của tất cả pháp luật mái ấm Đường và mái ấm Minh. Dù thế, nó đem những điểm rất khác với những cỗ luật trong phòng nước phong loài kiến Trung Quốc cả về nội dung lộn bố cục tổng quan.

Về bố cục tổng quan, cỗ Đường luật đem 500 điều phân thành 12 chương (Danh lệ, Vệ cấm, Chức chế, Hộ thơm, Khai khố, Thiện hưng, Đạo tặc, Đấu tụng, Trá ngụy, Tạp luật, Sở vong, Đoán ngục) vô 30 quyển. cũng có thể thấy, vô luật Hồng Đức những quy tấp tểnh về những group tội dục tình và những yếu tố ruộng khu đất được quy tấp tểnh riêng không liên quan gì đến nhau và rõ ràng rộng lớn.

Về nội dung, những quy tấp tểnh về thơm nhân-gia đình, điền sản của luật Hồng Đức được chú ý rộng lớn đối với Đường luật (quy tấp tểnh rõ ràng về văn tự động, di thư, cơ chế và cách thức phân chia quá kế tiếp, gia tài của vợ-chồng Lúc góa bụa v.v). Chính vì vậy, trong tương lai những tòa án thời Pháp nằm trong hoặc Tòa thượng thẩm TP. Sài Gòn thời nước ta Cộng hòa hoặc dựa vào những quy tấp tểnh này của luật Hồng Đức nhằm phân xử những vụ khiếu nại tụng tương quan cho tới gia tài vợ-chồng.

Bộ luật mái ấm Nguyễn[sửa | sửa mã nguồn]

So với cỗ Hoàng Việt quy tắc (hay luật Gia Long) (năm 1811) Ra đời sau sản phẩm thế kỷ, hoàn toàn có thể thấy luật Hồng Đức chưa tồn tại tính bao quát hóa cao và phân ngành rõ ràng như Hoàng Việt quy tắc. Tuy nhiên, nút đảm bảo an toàn quyền lợi và nghĩa vụ của những người phụ phái đẹp vô luật Hồng Đức lại cao hơn nữa đối với Hoàng Việt quy tắc. Như GS Vũ Văn Mẫu đang được viết lách Lúc phán xét về Hoàng Việt luật lệ: "bao nhiêu những sự tân kỳ mới nhất kỳ lạ vô cỗ luật triều Lê đang được không hề đánh dấu một chút ít vết tích này vô luật mái ấm Nguyễn. Không còn những pháp luật tương quan cho tới mùi hương hỏa, cho tới di thư, cho tới những ĐK về hôn thú, cho tới cơ chế gia tài của phu nhân ông xã."^[5]

Ngoài đi ra, Luật Hồng Đức còn được Reviews là nhẹ nhõm rộng lớn những triều đại trước và nhẹ nhõm rộng lớn luật trong phòng Nguyễn trong tương lai, đem cả sự phân biệt trừng trị người tội phạm còn nhỏ tuổi hạc hoặc tật nguyền.^[6]

Các điểm tiến thủ bộ[sửa | sửa mã nguồn]

Điểm tiến thủ cỗ vô luật Hồng Đức là nó mang trong mình một tiến thủ khá căn bạn dạng trong những công việc nâng cao vị thế của những người phụ phái đẹp vô xã hội phong loài kiến. Vai trò của những người phụ phái đẹp và đã được tôn vinh rộng lớn thật nhiều đối với những cỗ luật đương thời vô điểm. Nó đã cho thấy người phu nhân đem quyền quản lý và vận hành gia tài của mái ấm gia đình (khi ông xã chết) và bọn họ đem quyền quá kế tiếp như phái nam.^[7]

Điểm loại nhị, là hình trừng trị mang đến tù nhân phái đẹp lúc nào cũng thấp rộng lớn đối với tù nhân nam giới. Ví dụ: Điều 1 quy tấp tểnh trượng hình chỉ nam nhi cần chịu: "Từ 60 cho tới 100 trượng, chia thành 5 bậc: 60 trượng, 70 trượng, 80 trượng, 90 trượng, 100 trượng, tuỳ theo gót tội nhưng mà thêm thắt bớt. Xử tội này hoàn toàn có thể cùng theo với tội lưu, tội đồ gia dụng, biếm chức, hoặc xử riêng rẽ chỉ nam nhi cần chịu đựng." Điều 680: "Đàn bà cần tội xử tử trở xuống nếu như đang xuất hiện bầu, thì cần nhằm sinh nở sau 100 ngày mới nhất rước hành quyết. Nếu ko sinh nhưng mà rước hành quyết thì ngục quan tiền bị xử biếm nhị tư; ngục cai quản bị đồ gia dụng thực hiện bạn dạng viên đinh. Dù đang được sinh rồi, tuy nhiên ko đầy đủ hạn một trăm ngày nhưng mà rước hành quyết, thì ngục quan tiền và ngục lại bị tội nhẹ nhõm rộng lớn tội bên trên nhị bậc. Nếu đang được đầy đủ 100 ngày nhưng mà ko rước hành quyết, thì ngục quan tiền hoặc ngục lại bị tội biếm hoặc tội phạt"..

Điểm loại thân phụ, nó thể hiện tại quyết sách trọng nông của triều Lê. Sở luật trừng trị rất rất nặng trĩu những tội như tiêu hủy kênh mương (điều 596), chặt huỷ cây cỏ và lúa má của những người không giống (điều 601), tự ý giết thịt trâu ngựa (điều 580) v.v Những điều luật vô Quốc Triều Hình Luật đang được xác lập trách cứ nhiệm trong phòng nước trải qua trách cứ nhiệm của khối hệ thống quan tiền lại nhằm mục tiêu đáp ứng cuộc sống thường ngày ít nhất của những người túng thiếu đau khổ vô xã hội (Điều 294; Điều 9)

Điểm loại tư, luật Hồng Đức có không ít quy tấp tểnh thể hiện tại đặc điểm nhân đạo, thể hộ vệ dân thông thường. Ví dụ: Điều 17 Quốc Triều Hình Luật quy định: "Khi tội phạm ko già lão tật nguyền, cho tới Lúc gàn tật mới phát phát hiện thì xử theo gót luật già lão tật nguyền. Khi ở điểm bị đồ gia dụng thì già lão tật nguyền cũng như vậy. Khi còn nhỏ xíu nhỏ tội phạm thì xử theo gót luật khi còn nhỏ". Quốc Triều Hình Luật còn thể hiện tại quyết sách khoan hồng so với người tội phạm tuy rằng khồng hề bị phát hiện và tự động thú trước (trừ tội phạm thập ác hoặc giết thịt người). Điều 18 và điều 19: "Phàm ăn trộm tài lặt vặt của những người sau lại tự động thú với những người thất lạc của thì cũng coi như thể thú ở cửa ngõ quan". Điều 21, 22, 23, 24 của Quốc Triều Hình Luật quy tấp tểnh mang đến chuộc tội bởi vì chi phí (trừ hình trừng trị tấn công roi vọt vì như thế nhận định rằng tấn công roi vọt đem đặc điểm răn bảo giáo dục nên ko cần mang đến chuộc).

Điểm loại năm, luật Hồng Đức vừa vặn thu nhận đem tinh lọc tư tưởng của Nho giáo vừa vặn đẩy mạnh những phong tục luyện quán chất lượng rất đẹp của dân tộc bản địa. Ví dụ: Điều 40: "Những người miền thượng du (miền núi, miền đồng bào dân tộc bản địa không nhiều người cư trú) nằm trong tội phạm cùng nhau thì theo gót phong tục xứ ấy nhưng mà tấp tểnh tội. Những người thượng du tội phạm với những người trung châu (miền trung du và miền đồng bằng) thì theo gót luật nhưng mà tấp tểnh tội.". cũng có thể phát biểu đó là một trong mỗi điều luật thể hiện tại rõ ràng nhất tính phát minh trong phòng thực hiện luật. Điểm thú vị của quy tấp tểnh này ở phần pháp luật dù cho có trả bị cho tới đâu cũng ko thể lắc đầu hoặc thay cho thế trọn vẹn tầm quan trọng của phong tục luyện quán vốn liếng dĩ đang được tồn bên trên lâu nhiều năm trước cả Lúc đem luật.^[8]

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Cùng thời:

• Quốc triều nhà pha tụng điều lệ

Thời mái ấm Nguyễn:

Xem thêm: cách đặt mật khẩu vali 3 số

• Hoàng Việt luật lệ
• Hội điển toát yếu
• Khâm tấp tểnh Đại Nam Hội điển sự lệ
• Minh Mệnh chủ yếu yếu
• Đại Nam điển lệ toát yếu

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Viện sử học tập (2007), Lịch sử nước ta, luyện 3, Nhà xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]